7 maart, 2019
blogs
2 reactie
De Dag van de Moedertaal
De moedertaal is de basis voor de verdere taalontwikkeling
Vandaag (21 februari) is het de ‘Dag van de Moedertaal’. Waarschijnlijk had je tot voorheen nog niet van deze dag gehoord. Tijd om daar verandering in te brengen! Op deze UNESCO International Mother Language Day wordt er aandacht gevraagd voor de talige diversiteit in de wereld en het belang van onderwijs in de moedertaal van het kind (UNESCO, 2019). Het is een verrijking als een kind meertalig opgroeit, maar niet bij ieder kind verloopt deze meertalige ontwikkeling vanzelf of ontwikkelen de beide talen voldoende.
Ook in Nederland groeit een groot deel van de kinderen meertalig op. In onze eerdere blog schreven we al over het verschil tussen simultane (vanaf de geboorte of vroege ontwikkeling twee of meer talen aanbieden) en sequentiële meertaligheid (vanaf 3 tot 6 jaar een extra taal aanbieden naast de thuistaal).
Achterstand tweedetaalverwerving
Als er (meertalige) kinderen worden aangemeld voor logopedie hebben ouders en/of leerkrachten vaak zorgen over de Nederlandse taalontwikkeling. Het kind kent nog te weinig woorden, kan nog geen goede zinnen formuleren of begrijpt de taal onvoldoende. Deze signalen worden het eerste opgepikt, omdat de leerkrachten toetsen in het Nederlands en het kind Nederlands onderwijs volgt. Pas later worden eventuele problemen in de moedertaal ontdekt.
Zeker bij sequentieel meertalige kinderen is het normaal als zij een achterstand laten zien in de tweedetaalverwerving, wanneer zij nog maar kort aan de nieuwe taal zijn blootgesteld. Zij moeten immers naast hun moedertaal ook een nieuwe taal leren. Het kind heeft even tijd nodig om de nieuwe taal eigen te maken. Jonge kinderen kunnen zich over het algemeen relatief snel een nieuwe taal leren. Echter, als de zorgen te lang blijven bestaan en een kind na ruim een jaar intensief en kwalitatief goed Nederlands taalaanbod nog steeds erg veel moeilijkheden vertoont in het leren van het Nederlands, kan er toch meer aan de hand zijn. Het inschakelen van een logopedist kan dan uitkomst bieden.
Logopedie en meertaligheid
Wanneer erover wordt gedacht om logopedie in te zetten, zal de logopedist tijdens het intakegesprek bij ouders de hulpvraag uitvragen en de ontwikkeling van de moedertaal en tweede taal in kaart brengen. Er worden vragen gesteld, zoals ‘Wanneer is het kind begonnen met brabbelen en het spreken van de eerste woorden in de moedertaal? Kent het kind genoeg woorden voor zijn leeftijd in de moedertaal en kan het goede zinnen formuleren? Wanneer is het kind in aanraking gekomen met de tweede taal?’. Omdat de moedertaal de basis vormt waarop het Nederlands gebouwd kan worden, is het van belang dat deze eerste taal ook goed ontwikkeld is. Vaak blijkt na doorvragen bij kinderen die moeite hebben met het leren van een tweede taal, dat er in de moedertaal toch ook wat hiaten en moeilijkheden zitten. Deze moeilijkheden zijn voor ouders soms lastig op te sporen, omdat er thuis in de moedertaal op een ander niveau gesproken wordt dan het Nederlands op school. Op school wordt er namelijk meer in cognitieve en abstracte taal gesproken dan thuis. Het uitvragen van de problemen in de moedertaal biedt belangrijke informatie voor de logopedist als het gaat om het stellen van een (voorlopige) diagnose. Daarnaast kan de logopedist ouders tips en informatie geven over het stimuleren van de moedertaal. Voor bruikbare informatie is de website Meertalig.nl ook zeer aan te bevelen.
Moedertaalonderzoek
Als er twijfels zijn over de moedertaal, kan er gekozen worden voor het uitvoeren van een moedertaalonderzoek. In samenwerking met Leestalent is Taalreis bezig met het ontwikkelen en uitvoeren van moedertaalonderzoek in diverse talen. Inmiddels zijn de moedertaalonderzoeken voor het Pools en Turks in ontwikkeling en hopen wij snel meer informatie te kunnen geven over de aanvulling van het moedertaalonderzoek op de logopedische diagnose.
Heb je vragen over de meertalige opvoeding van je kind of twijfels over de taalontwikkeling? Laat een reactie achter of neem vrijblijvend contact op!
Bronnen:
UNESCO (2019). International Mother Language Day. Online publicatie. Geraadpleegd op 19-02-2019 van: https://en.unesco.org/commemorations/motherlanguageday
Het lijkt me erg lastig om een kind meertalig op te voeden. Ook weet ik van vrienden dat niet elk kind hier zin in heeft. Je kan het natuurlijk stimuleren, maar een kind moet het ook leuk vinden. Door veel spelletjes te spelen en tv te kijken in verschillende spraken leren kinderen in ieder geval al veel zonder er moeite voor te doen.
Bedankt voor uw reactie. Voor een volwassene lijkt het soms heel wat om een kind meertalig op te voeden. Maar voor het kind hoeft het helemaal niet zo ‘lastig’ te zijn. Vaak is een meertalige opvoeding een natuurlijk proces, waarbij de vader bijvoorbeeld een andere taal spreekt dan de moeder, of waarbij het kind thuis een andere taal hoort dan op school. Het is dan meer een feit dan een keuze (hoewel een bewuste keuze voor een extra taal natuurlijk ook kan).
Een kind kan zeker een voorkeur voor een taal ontwikkelen. Sommige kinderen vinden het bijvoorbeeld niet prettig om gedwongen te worden thuis de schooltaal te spreken. Die taal past dan niet in die omgeving of bij die persoon. Het ontwikkelen en stimuleren van talen gebeurt inderdaad spelenderwijs en ongedwongen. Als er zorgen zijn over het ontwikkelen van een of meerdere talen, kan de logopedist tips geven hoe beide talen gestimuleerd kunnen worden. Wij helpen daar graag bij!